کد مطلب:4182 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:11

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

آيا براي از بين بردن اين فرهنگ غرب كه با لباس هاي مبتذل وارد شهر مي شوند و همه را به طرف خود مي كشانند چه بايد كرد؟

انحراف نوجوانان و جوانان در عصر كنوني موضوعي نيست كه تنها گريبان قشر جوان اين مرز و بوم را گرفته باشد، بلكه بلايي است كه در سراسر دنيا ريشه دوانده و روز به روز هم بر ابعاد اين معضل جهاني افزوده مي گردد. بحث ارتباطات و وجود وسايل ارتباط جمعي و رسانه هاي مختلف و حجم وسيع و گستردة تبليغات غرب در ترويج فساد و فحشا از طريق انتشار فيلم و عكس و مجله و سي دي و ماهواره و حتي شبكه اينترنت ميان نوجوانان و جوانان و ساير اقشار به عنوان ابزاري جهت مقابله با فرهنگها و سنتهاي بومي هرمنطقه از جهان و در نهايت نابودي اين فرهنگها و جايگزين شدن فرهنگ غرب كه خود آغاز روح جديد استعمار غربي و اروپايي است، خودباختگي ملتها در برابر اين تبليغات، و در نتيجه پشت كردن بهآداب و رسوم فرهنگ خودي و لاقيدي و عدم پايبندي به اصول مذهبي، همه و همه گسترش فساد و انحراف در سطح جهاني را موجب گشته، و متأسفانه در جوامع اسلامي عليرغم تلاشهاي مثبتي كه در زمينه حفظ و احياي شعائر ديني صورت مي گيرد، عملكردها و فعاليتهاي ضدّ ارزشي برخي مسؤولين و رسانهها و عدم برخورد قاطع و صريح و منطقي با جلوه هاي آشكار و پنهان انحراف و فساد اجتماعي از سوي آنان، سهلانگاري خانواده ها و مربيان در امر تربيت كودكان و نوجوانان، خود به اشاعه فساد و انحراف در اين جوامع دامن زده، اما چاره چيست؟ آيا بايد نشست تا فرهنگ لجام گسيخته و ضدّ اخلاقي غرب تمام ابعاد زندگي ما را در برگيرد، يا خير بايد راه مقابله با اين آفت قرن را در پيش گرفت و براي نابودي آن اقدامات همه جانبه كرد؟ مسلّم است كه اگر كسي به نجات خويش و جامعه اي كه در آن زندگي مي كند مي انديشد، بايد راه مقابله را در پيش گيرد كه خير و سعادت دنيا و آخرت او در همين است. اما چگونه؟

در منطق اسلام هر مسلماني علاوه بر اينكه مسؤول حفاظت خويش از انحرافات و گناهان است، در قبال ديگر افراد بشر هم مسؤول است، و تا آنجا كه در توان دارد بايد مانع انحراف ديگران شود، و نمي تواند و نبايد در برابر اعمال و افعال خلافي كه ديگران انجام مي دهند، بي تفاوت و ساكت بماند. از اينروست كه مسأله امر به معروف و نهي از منكر از مهمترين موضوعات مباحث تعليم و تربيت اسلامي است، به گونه اي كه طبق روايات، امر به معروف و نهي از منكر، شعبه اي از جهاد در راه خداست و به فرموده قرآن ترك اين فريضه، عذاب الهي و نابودي جوامع بشري را در پي خواهد داشت.

پيامبر (ص) مي فرمايد: بايد امر به معروف و نهي از منكر كنيد و الاّ خداوند بدان را بر نيكان شما مسلّط مي كند و هر چه دعا كنيد مستجاب نخواهد شد.(1) اهميّت موضوع بقدري است كه علي (ع) مي فرمايد: تمام كارهاي خير و جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهي از منكر همانند آب دهن است در برابر دريا(2)

موضوع ديگري كه در بحث مقابله با انحراف و فساد فردي و اجتماعي حائز اهميت است آموزش ديني كودكان و نوجوانان و چگونگي تربيت آنان در عمل به تكاليف ديني است. آموزش و انجام تكليف ديني نبايد تا سن بلوغ به تأخير افتد و انسان بايد از كودكي با عبادت پروردگار خوگيرد. فردي كه از خردسالي عملاً با نماز و روزه و طهارت و نجاست و محرم و نامحرم و حلال و حرام از طريق والدين در محيط خانواده آشنا مي گردد، با آداب اسلامي تربيت مي گردد و ادب مي آموزد، آنگاه در نوجواني و جواني و حتي بزرگسالي دچار انحراف نمي گردد، و يا ميزان لغزش او از اصول و مباني ديني و اخلاقي بسيار اندك خواهد بود. كساني كه قوانين و احكام اسلامي را در محيط خانواده درك نكرده و يا به گونه ناقص با تعاليم اسلامي آشنا شده باشند، در دوران پس از كودكي، نسبت به انجام فرائض ديني دچار كندي و سستي و بي ميلي هستند و آنچه مطلوب آنهاست پيروي از شهوات و هواي نفس و گرايش به امور انحرافي است.

امام صادق (ع) مي فرمايد: احاديث اسلامي را به نوجوانان خود بياموزيد و در انجام اين وظيفة تربيتي سرعت عمل داشته باشيد، پيش از آنكه مخالفين گمراه بر شما پيشي گيرند و سخنان نادرست خويش را در ضمير پاك آنان جاي دهند و گمراهشان كنند.(3)

خداوند به والدين و خصوصاً به پدران كه سرپرست خانواده هستند فرمان مي دهد كه در قبال فرزندان و امور خانواده بيتفاوت نباشند و مانند نگهباني دلسوز و آگاه، مراقب حريم خانواده از دستبرد شياطين جن و انس باشند،(4) تا محيط خانواده عاري از هر گونه آلودگي و انحراف و گناهي گردد و شرايط براي تربيت و رشد فرزندان سالم و پاك وخداجو فراهم آيد. حق زن و فرزند بر پدر تنها اين نيست كه او عهده دار تأمين هزينه زندگي و مسكن و تغذيه آنها باشد، بلكه پدر به عنوان قيّم خانواده بايد در اصلاح رفتار و گفتار و خط فكري اعضاي خانواده خويش از هيچ تلاشي فروگذار نباشد.

موضوع ديگري كه در تربيت فرزندان داراي اهميّت است و در روايات بسيار مورد تأكيد قرار گرفته، توجّه جدي به روابط دوستي و همنشيني فرزندان است. رسول خدا (ص) مي فرمايد: هر انساني از دين و روش دوست و همنشين خود پيروي ميكند.(5) و نيز مي فرمايد: سعادتمندترين مردم كسي است كه با افراد بزرگوار مجالست و معاشرت كند.(6)

براي جلوگيري از انحراف و يا درمان انحراف فرزندان به طور فشرده به چند نكته اشاره مي گردد:

- در برخورد با اين پديده بايد بسيار جدّي بود و هر نوع سهل انگاري از سوي والدين عِقاب و عذاب الهي را در پي خواهد داشت.

- اگر محيط زندگي و وضع اخلاق و منش خانواده و رفت و آمدهاي فاميلي در بروز انحراف فرزندان تأثيرگذار بوده، بايد در تغيير و تبديل و كنترل آنها به گونه اي منطقي و بدور از جنجال به چاره انديشي پرداخت.

- زندگي در برخي مناطق شهري در نوع افكار و گرايشات نوجوانان بي تأثير نيست، در صورت امكان تغيير محيط نيز بايد مورد بررسي قرار گيرد.

- پدر و مادر بايد به طور جدي در معاشرتهاي مفسده انگيز، تجديد نظر كنند و در عوض رفت و آمد با افرادي را ترتيب دهند كه بر سلامت دين واخلاق اعضاي خانواده تأثيرگذار است.

- رفتار و معاشرت پدر و مادر با يكديگر و نوع پوشش آنها در خانه در انحراف فرزندان نقش داشته باشد.

- نحوة كسب معاش و تأمين درآمد خانواده نيز از اهميت فوقالعاده اي برخوردار است، زيرا غذاي ناپاك قلب و روح انسان را تاريك مي كند، تا جايي كه انسان را از درك و قبول حقيقت دين باز مي دارد.

- دوستي و رفاقت والدين با نوجوان و جوان و احترام به شخصيّت او بايد به عنوان يك اصل تلقي گردد و براي خواستهها و گفته هاي او بايد گوش شنوايي وجود داشته باشد و بهترين كس همان پدر و مادرند.

- در پند و موعظه و نصيحت بايد به گونه اي غيرمستقيم عمل كرد و از افراط و تفريط در محبت و تنبه فرزندان پرهيز كرد، كه هر دو مخرب است.

- ارتباط با افراد يا مراكزي كه مي توانند در زمينه تربيت و اصلاح فرزندان، والدين را ياري دهند، بايد مهم تلقي گردد.

- رفت و آمد به اماكن مقدس همراه با فرزندان و شركت در مجالس ديني و برگزاري اين مجالس درخانه در صورت امكان، قرائت و انس با قرآن و دعا توسط والدين در محيط خانواده، همه در سلامت فكري و روحي فرزندان مؤثر است.

خلاصة كلام اينكه از آنجايي كه اولين محيط تربيتي هر انساني كانون خانواده است، ابتدا بايد در اصلاح اين واحد اجتماعي سعي و تلاش جدّي كرد، كه اگر خانواده از جايگاه اصيل و اسلامي خود برخوردار گردد، سهلانگاري و اهمالكاري و بي كفايتي و بي قيدي و ناآگاهي افراد به حداقل خواهد رسيد و تمام اركان جامعه اصلاح مي گردد. بنابراين براي مقابله با هر نوع انحراف و فسادي بايد در وهله اول والدين خود را ملزم به رعايت دستورات اخلاقي و ديني كنند تا فرزندان با پيروي از آنان در برابر انحرافات واكسينه شوند.









منابع و مآخذ:

1) سفينة البحار، ج1، ص448و449

2)نهج البلاغه، كلمات قصار، شماره 374 ، بنقل از تفسير نمونه، ج3، ص4

3)اصول كافي، ج6، ص46

4) سوره مباركه تحريم/ آيه 6

5)وسايل الشيعه، ج4، ص207 ، مستدرك ج2، ص62

6) بحارالانوار، ج15، ص51

- آئين تربيت، ابراهيم اميني

- مسائل تربيتي اسلام، سيد محمد باقر حجتي

- خانواده و تربيت كودك، علي قائمي

- تربيت از ديدگاه اسلام، دكتر احمد بهشتي